Türkçede yön belirten ekler en erken yazı evrelerinde şu şekildedir:
-garu
-ru
-kerü
bu ekler evrimleşerek değişmiştir. Örneklerle inceleyebiliriz:
Yukarı "yokġaru"’dan evrilmiştir.
Aşağı, "aşġaru"dan,
Dışarı “taşġaru”’dan evrilmiştir. Çağataycada; tiś – tiśka – tiśkaru biçimlerindedir.
Taşra sözcüğü de dış kesim anlamındadır, “dış” sözcüğünün eski biçimi olan “taş” sözcüğünden türemiştir.
İçeri / içre, “içġärü”dan evrilmiştir.
Geri, eski Türkçe’de; “kerü / kirü” biçimindedir.
İleri, “ilkerü”den evrilmiştir, Azericede “iräli” biçimindedir.
İlerde, önde anlamında Çağataycada: il – ilge – elgeru bulunmaktadır.
Arka, “artkaru”dan evrilmiştir.
Ara, yerde ve zamanda mesafe anlamındadır, son hecede yine “r” sesi var.
Bura, “bu ara”dan evrilmiş olmalı. ,”u” sesi zamanla düşmüş.
Beri, “berü”den evrilmiştir.
Saru, sarı, "- doğru", "tarafında" demektir. Bugün sadece Kars dolaylarında kullanılır. "Sarmak" kelimesi de "saru"dan evrilmiştir. Eski kaynaklarda "sarumak" olarak geçer. "Yokuşa sarmak" deyimi de, "saru"nun "-e doğru" anlamının kalıntısıdır. "Yokuşa doğru (yönelmek / gitmek)" anlamındadır.
Peki “garu” ne demektir?
Eski metinlerin incelenmesinde, “yeri” anlamında kullanımı görülür.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder