FRANSA DİLLERİ

Fransa'nın Kültür Bakanlığı'nın 2001 yılındaki tanımlamasına göre, "Fransa Dilleri terimiyle kastedilen, Cumhuriyet topraklarında Fransa yurttaşlarınca geleneksel olarak konuşulan ve hiçbir devletin resmî dili olmayan, bölge veya azınlık dilleridir." Bunların başlıcaları şunlardır:
☼ Alsazca
☼ Breton
☼ Corse
☼ Franco – provençal
☼ Occitan
☼ Oïl dilleri
☼ Créole
☼ Yeni Kaledonya dilleri
☼ Polinezya dilleri
☼ Francique
☼ Bask dili

Alsazca; Fransa’nın kuzey batısında yaygın olarak konuşulan dildir. Almanca’nın diyalektiği sayılır.

Breton: Britanya’da konuşulur (Fransa’nın kuzey batısındaki bölge).

Breton dilinde birkaç söz, Fransızca ve Türkçe çevirisi :
ur paotr....................... un garçon..............bir oğlan
ar paotr-se................ ce garçon-là...............o/şu oğlan
ur plac'h....................... une fille............bir kız
ar plac'h-se................ cette fille-là.............o/şu kız
piv..................................Qui...............kim
piv eo ?...................... qui est-ce ?..............Bu/şu/o kim?
Piv eo ? Caroline eo.- (Bu kim? Bu Caroline.)
Piv eo ?Florian eo. (Bu kim? Bu Florian)
Piv eo ar plac'h-se ? Caroline eo. (O kız kimdir? O, Caroline’dir.)
Piv eo ar paotr-se ? Florian eo. (O oğlan kimdir? O, Florian’dır.)

Corse (Korsika dili); Latince kökenli dillerdendir. Korsika adasının yanı sıra Sardunya adasının kuzeyinde de konuşulur.

Korsika dilinden birkaç örnek ile Fransızca ve Türkçe çevirisi:

A terra.......la terre......toprak, yer
L’omu.........l’homme.......erkek
A donna.......la femme......kadın
U ghjornu.....le jour.......gün

Franco – provençal; Aoste vadisinde (Fransa, İtalya, İsviçre arasında bir bölgede) konuşulur. Diğer bir adı da Arpitan dilidir. Latince kökenlidir.

Occitan (oc) dili; Latince kökenli dillerden, occitano-katalan grubuna ait dildir. Fransa’nın güneyinin yanı sıra, İtalya, İspanya ve Monaco’da da konuşulur. Katalan dili konuşan biri ile Oc dili konuşan biri çevirmene ihtiyaç duymadan anlaşabilirler. “oc”, occitan dilinde “evet” anlamına gelir, ancak, sonundaki “c” okunmaz.

Oïl dilleri:
- Wallon; Belçika’da, Fransa’nın kuzeyinde ve ABD’nin Wisconsin eyaletinde konuşulan bir dildir. Bu dilin adı, Almanların Kelt ya da Roma kökenlilere verdikleri isim olan “Walh” sözcüğünden türemiştir. Bir iki örnek vermek gerekirse, Fransızca “iyi” anlamındaki “bien”, Wallon dilinde “bén”, “ne” anlamındaki “quoi”, “qwè” ("ne" anlamındadır)şeklinde yazılır.
- Picard; Fransızca’ya çok yakındır. Fransa’nın kuzeyinde bulunan Pas-de-Calais ve Picardie bölgelerinde ve kısmi olarak da Belçika’da konuşulur.
- Gallo; Britanya’da Bréton’dan sonra konuşulan ikinci yerel dildir. Türkçe’deki “iti an çomağı hazırla” sözünün benzeri bir atasözü de Gallo dilinde şöyle yer alır: “Caun nan contt du lou, nan an veit la cóe” (kurdu an kuyruğu görünsün).
Créole, Yeni Kaledonya dilleri ve Polinezya dilleri, Fransa’nın denizaşırı sömürgelerinde konuşulan dillerdir.
Francique; Tarihte Frankların konuştuğu dil olduğu söylenir. Almanya, Fransa, Belçika ve Lüksemburg’da konuşulur, Fransızca’dan çok Almanca, Hollandaca ve Flamanca’ya yakındır. Aşağı Almanca grubundan sayanlar vardır.
Bask dili; “Öskara” da denen Bask dili, Fransa’nın güneyi ile İspanya’nın kuzeyindeki Bask bölgesinde konuşulur. Hint – Avrupa dil grubundan değildir. Bölgenin en eski özgün dillerindendir. Bask dili ile Etrüsk dili, hatta Türkçe arasında bağ kuranlar vardır. Bask ve Etrüsk dillerinin İllirya (Arnavutluk) kökenli olduğu da iddia edilir. Bask (Öskara) dilini antik çağlarda “Vaskonlar” ya da “Gaskonlar” konuşmuştur, Basklılar ise onlara “Öskler” derler. Kimi dilbilimciler bu dilin Asya kökenli olduğuna emindir. Gürcü kökenli olduğunu iddia edenler, Gürcistandaki Kartli krallığı’na Rumların “Iberya” demesinden yola çıkarlar. Gramerine bakılırsa, Türkçe’ye benzer şekilde cins ayrımı yoktur, isim ve fiiller soneklerle çekilir. Birkaç örnek:
lur...........(yer), ur........(su), bat........(bir), bi......(iki), hiru......(üç), bost........(beş)

KIRIKKALE’DEN HABERİNİZ VAR MI?

Kırıkkale’nin Keskin ilçesindeki Aşağı Mahmutlar beldesinde yapılan arkeolojik kazılarda yaklaşık 1700 yıllık kaya mezarı bulundu. Kazı sorumlusu arkeolog Mustafa Metin, kazı çalışmalarının, belde halkının Kültür ve Turizm Bakanlığı’na dilekçe vermesi üzerine başladığını söyledi. Burada bulunan kaya mezarı, volkanik bir kayaç olan tüf kayalığa oyularak yapılmış. (19.1.2009, Hürriyet Ankara) 20 Aralık 2008 tarihli Cihan Haber Ajansı haberine göre de, 10 kişilik kazı ekibi yörede 2000 yıllık bir tümülüs buldu. Burası 2007 yılından bu yana sit alanı. Arkeologlar konuyu rapor edip, Ankara Tabiat ve Kültür Varlıkları Koruma Kurulu’na gönderecek. Bu kurulun kararı bekleniyor.

Kırıkkale’nin Keskin ilçesi bir çok tarihi kalıntı barındırmakta. Ceritkale köyü yakınlarındaki kaya kabartmaları ve mağara resimleri; Göçbeyli ve Efendi köylerindeki höyüklerdeki buluntular; buraların, Hititlerin önemli yerleşim merkezlerinden olduğunu gösteriyor. Yine Kırıkköy ile Kaletepe;Sulakyurt ve Delice ilçelerinin değişik yerlerinde Bizans ve daha eski dönemlerden arkeolojik eserlere de rastlanmış.

1991 yılında bir Japon arkeoloji heyeti Kırıkkale-Keskin bölgesinde yürüttükleri yüzey araştırmalarında, bölgede toplam 24 höyük ve 5 düz yerleşim yeri tespit etmişler. Düz yerleşim yerlerinden toplanan çanak-çömlek parçalarının çoğu Roma ve Bizans çağına ait görünüyor. Höyüklerden toplanan çanak-çömlek parçalarının da eski, orta, geç tunç ve demir çağlarına ait olduğu bulunmuş.

Bu yöre milattan önceki dönemlerde Hititlerden başka, Frigler, Etiler, Lidyalılar, Sümerler ve Galatlar idaresi altında bulunmuş.

Kırıkkale ve Keskin’deki tarihi yerler hakkında aşağıdaki linkte güzel fotoğraflar var:
http://www.haber71.net/k%C4%B1r%C4%B1kkale%27deki--tarihi-yerler-3022.html

Bir çok yerde olduğu gibi bu yörede arkeolojik araştırmalarda çok gelişme görülmezken tarihi eser kaçakçıları yine var güçleriyle sahnede. 23 Aralık 2008 tarihli Cihan Haber Ajansı haberine göre, Kırıkkale'de jandarma, tarihi eser kaçakçılarını suçüstü yakaladı ve Helenistik döneme ait yüzük, bilezik, kolye, sürahi, testi gibi kral özel eşyalarından oluşan 25 parça eser ele geçirildi. Yakalanan H.D.A. ve F.M. de adli mercilere sevk edildiler.